قرآن و معارف قرآنی
علی آقاجانی
چکیده
مبحث مشارکت سیاسی یکی از مهم‍ترین و ظریف‍ترین چالش‍های سیاسی و معرکه آرا هم در ساحت نظر و هم در صحنه عمل در جامعه ایرانی و در دورۀ معاصر به ویژه در نظام جمهوری اسلامی ایران محسوب می‍شود. بر این اساس در پاسخ به پرسش از صورت‍های مشارکت سیاسی در نظام سیاسی مشروع دینی در رهیافت قرآن، فرضیه بر پایۀ چارچوب نظری اشکال و انواع مشارکت ...
بیشتر
مبحث مشارکت سیاسی یکی از مهم‍ترین و ظریف‍ترین چالش‍های سیاسی و معرکه آرا هم در ساحت نظر و هم در صحنه عمل در جامعه ایرانی و در دورۀ معاصر به ویژه در نظام جمهوری اسلامی ایران محسوب می‍شود. بر این اساس در پاسخ به پرسش از صورت‍های مشارکت سیاسی در نظام سیاسی مشروع دینی در رهیافت قرآن، فرضیه بر پایۀ چارچوب نظری اشکال و انواع مشارکت سیاسی در علوم سیاسی و روش تفسیر موضوعی قرآن در پی آن است که: انواع مشارکت معطوف به کنش سیاسی حمایت‍گرانه، پرسش‍گرانه، منتقدانه و معترضانه، انتخاب‍گرانه، تصمیم‍سازانه، تشکل‍گرایانه و مشارکت سیاسی منفی/ معارضه‍جویانه ذیل نظام سیاسی مشروع از اقسام مثبت و منفی مشارکت سیاسی ذیل نظام سیاسی مشروع است. هر کدام از این اشکال نیز مبتنی بر دلایل و شواهدی در قرآن است که نوع منفی آن از دیدگاه قرآن مردود است. لزوم و وجوب مشارکت حمایت‍گرانه از نظام سیاسی مشروع بر پایه آیاتی مانند نفر، جهاد، هجرت و...؛ الزامی بودن عمل به نتیجه قاطعی که از مشورت حاصل می‍شود توسط حاکم شرعی و به ویژه غیر معصوم در امور غیر وحیانی؛ لزوم نقادی، سعه صدر و نقد پذیری؛ و مطلوبیت تسابق و مسابقه دادن در اداره بهتر و قوی‍تر جامعه از یافته‍های پژوهش است. پژوهش در تدارک تحقیق به نظریه‍ای تمایل دارد که آن را نظریه مشارکت سیاسی حداکثری مشروط یا واکارگذارانه نام می‍نهد که مردم را صاحب حق سیاسی می‍داند اما فقها را نیز به طور عام و بالقوه منصوب می‍شمارد ولی خروج از قوه به فعل قدرت سیاسی آنان بر اساس پذیرش و انتخاب مردم است و مشارکت سیاسی یک پایه شرعیت نظام سیاسی است. این نظریه می‍تواند برترین ترجمان از مردم سالاری دینی هم باشد.
